Türkiye-Azerbaycan Kardeşliği

Kafkas İslam Orduları (Nuri Killigil Paşa)
Osmanlı İmparatorluğunun son zamanı ve geçirdiği zor günlerde birçok cephede savaş devam ediyor. Her tarafta yokluk, yıkım, yorgunluk ve bıkkınlık var.
Böylesine bir ortamda İngilizler, Ermeni Çeteleri ve Rusya’nın desteği ile stratejik öneme sahip Azerbaycan petrollerini ele geçirme plan ve projeleri devreye sokuluyor.
Rusya’da çarlık devrilmiş onun yerine Bolşevikler iktidardalar.
İngilizlerin kışkırtması ve desteği ile büyük bir güçle Azerbaycan’a saldırı başlatılıyor. İlk önce Bakü ele geçirilerek burada savunmasız sivil halk başta olmak üzere 12.000 civarında genç, yaşlı, çoluk, çocuk ve kadın demeden insanlar acımasızca katlediliyor. Her tarafı yakıp yıkıyorlar.
Aynı katliamlar Şamahı şehrinde devam ettirilerek 56.000 insan öldürülüyor. Diğer şehirlerde de 35.000 civarında Azerbaycan Türkü akla hayale gelmeyen işkencelerle öldürülüyor. Özellikle tarihe geçen, unutulmaz 31 Mart Soykırımı yapılıyor.
Azerbaycan Türkü çaresiz ve perişan bir vaziyetteler.
Bir umut ve bir mucize gerekiyor. O umut her tarafta savaş halinde olan Osmanlı’dan başka birisi olamazdı.
Osmanlı’nın savaş müttefiki Almanlardan izin almadan bir hareket başlatamayan imparatorluk yetkilileri başta Genelkurmay Başkanı Enver Paşa olmak üzere Azerbaycan’ın imdadına koşma kararı aldılar.
Almanların tepkisini çekmemek içinde Kafkasya İslam Orduları adı ile harekât başlatmayı uygun buldular.
Nitekim Kafkas İslam Orduları Bakü’yü işgalden kurtarmak için son hamlesini yaparken Nuri Paşa İstanbul’dan sert ifadelerle dolu bir telgraf alır. İslam Orduları olarak sizin yeriniz Kars’tır. Derhal Kars’a dönünüz. Herkes şoktadır. Bu telgraf Enver Paşa’ya iletilir. İşin sonunda anlaşılır ki bu telgrafı Almanlar çekmişler.
Enver Paşa cevap olarak sizleri tebrik ediyor, kutluyorum. Mutlaka Bakü’yü işgalden kurtarınız, gazanız mübarek olsun der.
Moraller yeniden düzeliyor. O hızla Bakü’de başarı ile düşman işgalinden kurtarılıyor.
Enver Paşanın kardeşi 29 yaşında Nuri Paşa komutasında 12.000 kişilik bir ordu ile Zengezur’dan başlayarak Gence istikametinde savaşarak şehitler verilerek gelindi. İlk iş Gence payitaht ilan edildi.
Yazın kurak, susuzluk ve sıcaklığı altında savaş durmadan devam ettiriliyor. Ama asker sayısı çok azdır.
Takviye olarak Azerbaycanlı kardeşlerimiz ile Dağıstan’dan gelen Türkler ile birlikte 8.000 civarında bir takviye ile ordunun sayısı 20.000 ine çıkarılıyor.
Hedef Bakü’dür. Şehitler verilerek savaş devam ettiriliyor. Nitekim büyük bir saldırı başlatılarak 14 Eylül günü Bakü düşman işgalinden temizleniyor.
Ortalığı karıştıran İngilizler mağlup olunca aynı gün gemilere binerek Bakü’yü terk ediyorlar.
26 Ağustos’ta Bakü’ye başlatılan harekât 14 Eylül günü İngiliz, Rus ve Ermenilere karşı kesin zaferle sonuçlandırıldı.
Artık Bakü’nün asayişi, ihtiyaçları ve diğer işleri hızla tamamlanıyor. Azerbaycan halkı rahat bir nefes alıyor ve işler normale dönüyor. Halk buruk bir sevinçle özgürlüğün tadını çıkarmaya çalışıyor.
Bu arada payitaht ilan edilen ve Cumhuriyet ilan edilen Gence’den payitaht Bakü’ye taşınıyor.
Kafkas İslam Orduları 1130 şehit vererek Azerbaycan topraklarını işgalden kurtardı. 17 Kasım 1918 de devam eden savaş nedeni ile başka görevlere gitmek üzere Bakü’yü terk ettiler.
Bir Millet, İki Devletin kardeş ve dost insanları tarihin her döneminde gecikmeli de olsa hep birbirlerinin yanında oldular. Bu örneğe dünyada başka bir örnek yoktur. Bugün Çanakkale savaşlarında gönüllü olarak gelip kardeş Türkiye’yi işgalden kurtarmak için şehit düşen Azerbaycanlı kardeşlerimiz asla unutulmamaktadır.
Kadir kıymet bilen Azerbaycanlı kardeşlerimiz Kafkas İslam Ordularını ve Nuri Paşa’yı kalplerinde gururla saklayıp asla da unutmamaktadırlar.
O dönemi yüreklerinde yaşatıp büyük bir gururla kaleme alan Ahmed Cevat’ın bir unutulmaz şiiri çok anlamlı ve önemlidir.
Çırpınırdın Karadeniz, bakıp Türk’ün bayrağına,
Ah diyerdim heç ölmezdim, düşebilsem ayağına!
Ayrı düşmüş dost elinden, yıllar var ki çarpar sînem,
Vefâlıdır geldi giden, yol ver Türk’ün bayrağına!
İnciler dök gel yoluna, sırmalar diz sağ soluna!
Fırtınalar dursun yana, selâm Türk’ün bayrağına,
Hamidiye ve Türk kanı, hiçbirinin bitmez şânı,
Kazbek olsun ilk kurbanı, selâm Türk’ün bayrağına!
Dost elinden esen yeller, bana şiir selâm söyler,
Olsun bizim bütün eller, kurban Türk’ün bayrağına
Bütün şehitlerimizi rahmet ve minnetle anarak, Yaşasın Türkiye -Azerbaycan kardeşliği ve dostluğu diyorum.