Merkez üssü Gölcük olan, 17 Ağustos 1999 tarihinde sabaha karşı saat 03.02'de meydana gelen Richter ölçeğine göre 7.4 büyüklüğündeki deprem, Kocaeli'nin yanı sıra Sakarya, Bolu, Düzce, Yalova, İstanbul, Bursa, Eskişehir illerini de etkilemişti. Bu büyük felakette resmi kayıtlara göre yaklaşık 6 bini merkez üssü Gölcük’de olmak üzere, Kocaeli'nde 9 bin 477, Sakarya'da 3 bin 891, Yalova'da 2 bin 504, İstanbul'da 981, Bolu'da 270, Bursa'da 268, Eskişehir'de 86 ve Zonguldak il sınırı içinde de 3 kişi olmak üzere toplam 17 bin 480 kişi hayatını kaybetti. Depremin ilk dalgasında 133 bin 683 bina çöktü, 23 bin 781 kişi yaralandı, 505 kişi sakat kaldı. Depremde 285 bin 211 konut, 42.902 işyeri hasar görürken, yaklaşık 600 bin kişi de evsiz kaldı. Bölgede yaşayan yaklaşık16 milyon insan, depremden direkt veya dolaylı etkilendi.

İLK KIŞ TİTREYEREK ÇADIRLARDA GEÇTİ

Geçen yüzyılın en büyük felaketlerinden biri olarak kabul edilen bu büyük depremde yüz binlerce insan sokakta kalırken, depremin ilk şoku atlatıldıktan sonra bir kısmı o günkü imkanlarla devlet ve özel kuruluşlarca yaptırılan prefabriklere yerleştirildi. Büyük bir bölümü de ilk kışı çadırlarda soğuktan titreyerek geçirdi. Bu arada o dönemde katalitik olarak adlandırılan LPG’li sobalardan veya elektrikli ısıtıcılardan sık sık meydana gelen çadır ve prefabrik yangınlarında da birçok insan hayatını kaybetti.

HASARLI BİNALAR MAKYAJLANDI

Aradan geçen 15 yıla rağmen özellikle Kocaeli ve Sakarya bölgelerinde depremin izleri ve getirdiği sıkıntılar ortadan kaldırılamadı. Kocaeli Valiliği, 2 yıl önce yeniden yaptırttığı tespitlerde kentte 3 bin 756 binada toplam 9 bin 971 konut ve işyerinin orta hasarlı olmasına rağmen bunların onarımlarının yapılmadığını, büyük bir kısmının da deprem hasarlarının sıva, boya ve badana ile kapatılıp içinde oturulduğunu, sahiplerinin bunları vatandaşlara ve öğrencilere kiraya verdiklerini tespit etmişti. Hepsi de tek tek bilinen, Valiliğe ait siteden de adresleri yayınlanan bu binaların can emniyeti açısından boşaltılmasını isteyerek bu yönde tebligat yapmasına rağmen, sahipleri art arda davalar açtı. Bu davalar sonuçlanmadığı için tahliye yapılamadı. Birçok bina sahibi yeniden tespit yaptırtarak binasının hasar görmediğine ilişkin rapor almaya çalıştı. Bölgede halen bu binaların büyük bir çoğunluğunun öğrencilere kiraya verildiği bilinmesine rağmen yeni bir çözüm üretilemediğinden yaptırım uygulanamıyor.

GÖSTERMELİK YIKIM

Gölcük’de, depremin ilk dalgasında üzerindeki apartman, yol, spor tesisleriyle birlikte denize göçen Kavaklı Mahallesi'ndeki Denizevler'de bulunan harabe halindeki 20 civarında blok, hükümetin Kentsel Dönüşüm Projesi ile geçen yıl yıkım kapsamına alındı. Ancak diğer illerle birlikte aynı gün gerçekleştirilen törenle burada sadece iki blok yıktırıldı, diğerleri yine kaderine terk edildi. Burada denize doğru 5 metrelik çökme olduğu, çökmenin devam ettiği bilinmesine rağmen bazı binalara da eski sahipleri veya kiracılar yeniden yerleşti. Bu arada Kavaklı Mahallesi'nde halen bazı elektrik direkleri denizin içinde dururken, buraları deprem enkazı dökülerek yeniden dolduruldu ve sahil düzenlemesi yapıldı. Buralara inşaat izni verilmeyeceği kararlaştırılmasına rağmen çay bahçeleri ve lokantalar yaptırıldı.

DAĞLAR ŞEHİR OLDU

17 Ağustos depremindeki büyük yıkım Türkiye'deki inşaat sektörünün zemin etüdünden kullanılan malzemeye, fenni sorumluluktan diğer yasal düzenlemelere kadar yeniden gözden geçirilmesine yol açarken, depremin daha çok denize yakın noktalarda binaları yıkılması, yeni yerleşimi zemini sağlam dağlık alanlara kaydırdı. İzmit'te, yeni yerleşim kalıcı konutların da inşa edildiği kentin kuzeyine kaydı. Burada TOKİ de 5 katlıların yanı sıra çok katlı binalar da yapınca İzmit'in kuzeyinde yeni bir şehir oluştu. Gölcük’de yıkılan binaların yüz 80'inin E-130 Karayolu'nun deniz tarafında olması nedeniyle burada da yeni yerleşim dağlık alana kaydı. Kalıcı konutların inşa edildiği ve daha önce 40- 50'şer haneli köyler olan Şirinköy, Saraylı ve Örcün köyleri buralara kalıcı konutların yanı sıra TOKİ ve müteahhit firmalar tarafından yaptırılan binalarla en az 50 bin kişinin oturduğu yeni yerleşim alanına dönüştü. İnşaatlar bu bölgede fındık bahçeleri, kiraz ve üzüm bağlarına yapıldığı için buralarda meyve üretimi de düştü.