Tüm Türkiye çapında illeri ve dağıtım bölgelerini aşan büyüklükte ve yaygınlıkta elektrik kesintisi yaşanmaktadır. Sabah saat 10.40 civarında başlayan elektrik kesintileri, tüm yurtta hastaneler, okullar başta olmak üzere yaşamı olumsuz etkilemiştir. Metro ile ulaşım durmuş, insanların haber ağları kesilmiştir. Sanayideki üretimin durmasının maliyeti ise milyon dolarla ifade edilecek boyuttadır.

Öncelikle teknik olarak tüm ülke çapında böylesine yaygın bir elektrik kesintisinin yaşanabilmesi için olası nedenlere bakacak olursak; sorunun dağıtım sistemlerini değil iletim sistemini ilgilendirdiği açıktır. İletim sisteminde çökmeye yol açabilecek belli başlı nedenleri ise şöyle sıralayabiliriz:

1- İletim sisteminde son yıllarda bakım zafiyetleri olduğu belirtilmektedir. Özellikle özelleştirme sürecinde; kaynakların iletim sistemini neredeyse yok sayarak dağıtım şirketlerine aktarılması şeklinde yöntem izlenmektedir. Nitekim son tarifede yapılan değişiklikle faturadaki diğer kalemlerde artış yapılırken, iletim bedelinde düşüş gerçekleştirilmiştir. Kamuya ait olan iletim ağları için tahsil edilen bedelden yapılan indirim, faturadaki diğer kalemlerde yapılan artışla dağıtım şirketlerine aktarılmıştır. Dolayısıyla iletim sisteminde bakım ve rehabilitasyon eksiklikleri nedeniyle büyük çaplı bir arıza meydana gelmiş olabilir.
   
2- İletim sisteminde bakım ve rehabilitasyon eksiklikleri dışında santralların devreye girmemesi nedeniyle tüm enterkonnekte sistemi etkileyecek boyutta arıza meydana gelmiş olabilir. Santralların devreye girmemesinde bir büyük santralda yaşanmış olan arıza nedeniyle sisteme elektrik vermemesi, bu açığın diğer santrallardan da karşılanamaması ve TEİAŞ`ın da yük attırma yöntemiyle oluşan açığı yönetip planlı elektrik kesintileri yapamamış olmasından kaynaklanabilir.

3- Arızanın dışında son günlerde elektrik piyasasında yaşanan fiyat düşüşlerinin de etken olabileceği belirtilmektedir. Piyasada oluşan fiyatları düşük bulan santrallar kesintinin yaşandığı saatte piyasa fiyatından elektrik üretmeyi kabul etmemişlerdir. Böylece sistemde arz açığı oluşmuştur. Oluşan arz açığının yönetilememesi sonucunda iletim sisteminde büyük arızalar meydana gelmiş olabilir. Nitekim 2006 yılında kimi özel santralların devreye girmemesi nedeniyle 13 ilde 6 saati aşan elektrik kesintileri yaşanmıştır.
  
4- Yine üretim tesislerine de sahip olan dağıtım şirketlerinin özellikle kayıp ve kaçak bedeliyle ilgili mahkeme kararının ardından yurttaşlara ödeme yapmak zorunda kalmamak için TBMM`deki kayıp ve kaçak bedelini yasalaştıran ve mahkeme masrafları da dahil olmak üzere yapılan ödemelerin de yurttaşlardan faturalar yoluyla yeniden tahsil edilmesini öngören tasarının seçimler öncesinde geçirilmesi için hükümeti zorlamak üzere var olan kurulu gücü sisteme elektrik vermemek üzere kullandıkları da iddialar arasındadır.

5- Türkiye`de ısrarla nükleer santrallar kurulmaya çalışılmakta, bunun için de enerji açığı gerekçesi her iktidar döneminde yıllardır kullanılmaktadır. Bu büyük kesintilerin yaşandığı dönemde TBMM`de Sinop`ta nükleer santral kurulmasına ilişkin Japonya ile imzalanan anlaşmanın görüşmelerinin yapılıyor olması da manidardır.

6- Türkiye`nin enterkonnekte sisteminin Avrupa`da bile zaman zaman sorunlara neden olduğu son 2-3 yıldır bilinmektedir. Nitekim geçtiğimiz günlerde de Avrupa enterkonnekte sisteminden anlık olarak Türkiye`nin çıktığı bilgisi vardır. Avrupa enterkonnekte sisteminde Türkiye`nin frekans bozukluğuna yol açmış olması nedeniyle sistemin kesintiye uğramış olması da yaşanan elektrik kesintisinin nedenlerinden biri olabilir.

Tüm bu yaşananlar AKP iktidarının enerji politikalarının iflas ettiğinin göstergesidir. Özelleştirmeler ve serbest piyasa; ucuz, kaliteli ve sürekli elektrik değil, tam tersine pahalı, kalitesiz ve büyük kesintilere yol açan karanlığı Türkiye`ye getirmiştir. Sistemdeki çöküş, elektrik alanında AKP iktidarı tarafından planlamanın rafa kaldırılıp, tüm ülkeyi ilgilendiren temel bir hak olan elektrik hizmetini özel sektörün inisiyatifine bırakılmış olmasının sonucudur. Yeni Türkiye`nin kaderi karanlıkla çizilmektedir. Tüm bu yaşananların üstü, oy sayımları sırasında, ne tesadüftür ki geçen yıl bugün elektriklerin kesilmesinin ardından yapılan "Trafoya kedi girdi" açıklamasıyla örtülemeyecek kadar büyüktür. Bakanlığın derhal bir açıklama yaparak, kesintinin nedenlerini gizlemeden açıklaması gerekmektedir.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
KOCAELİ ŞUBE  YÖNETİM KURULU
31 Mart 2015