Makina Mühendisleri Odası Gebze İlçe Temsilciliği olarak, kış mevsiminde, bölgemizde yaşayan vatandaşlarımızın, ısınma, sıcak su vs. ihtiyaçlarını karşılamak için kullandıkları soba, şofben, vs. ile bu cihazların bağlandığı bacalardan oluşacak gaz kaçakları hakkında temel bilgileri ve yaşanabilecek olumsuzlukların önlenmesi (için) alınacak tedbirleri paylaşma ihtiyacı duymaktayız.

Her yıl binlerce insanımız soba, şofben ve bacalardan dolayı, kömür ve doğal gaz kaynaklı karbon monoksit zehirlenmesine maruz kalmaktadır.

Soba-baca veya şofben-baca bağlantısının yanlış yapılması, sobaların yanlış yakılması ve yanlış kullanımı, baca temizliğinin yaptırılmaması, bacalar ile soba ve şofben cihazlarının standartlara uygun olmaması veya yanlış montajdan dolayı özellikle alçak basınçlı, lodoslu havaların sık yaşandığı sonbahar ve kış aylarında karbon monoksit zehirlenmeleri artmaktadır.

Son yıllarda soba ve baca kaynaklı karbon monoksit zehirlenmeleri ve toplu ölümlerde ciddi artışlar gözlenmektedir. Soba-baca bağlantılı ölümler zehirlenmeden, şofben-baca bağlantılı ölümler ise zehirlenme ve boğulmadan kaynaklanmaktadır.

Kokusuz, renksiz ve tatsız bir gaz olan karbon monoksit zehirlenmelerinin özellikle uykuda iken farkına varılmasının güçlüğü, bu zehirlenmeye karşı önlemlerde toplumun bilinçli olmasını ve aşağıdaki hususlara dikkat edilmesini gerektirmektedir.

            BACALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

1.  Temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenme ve yangınlara neden olur. Baca temizliği, sonbahar ve kış aylarına girerken yaptırılmalı; katı yakıt kullanılıyorsa 2 ayda bir, sıvı ve gaz yakıtlar kullanılıyorsa 3 ayda bir temizlettirilmelidir.

2.  Bacalar standartlara uygun yaptırılmalı, baca yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 cm. olmalıdır.

3.  Binanın çevresinde yüksek yapılar veya ağaç gibi engeller varsa, baca tepmesini önlemek için bacaların çatının en üst noktasından 1 m daha yüksek olması sağlanmalıdır.

4.   İdeal yanma için etkili baca yüksekliği en az 3,5 m, en fazla 5 m olmalıdır.

5.  Bacalar da yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları v.b. maddelerin girmesini engellemek için baca başlığı kullanılmalıdır.

6.  Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir.

KÖMÜRLÜ SOBALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

1.  Sobada eksik yanma sonucu oluşan karbon monoksit gibi zararlı gazlar oda içine sızdığında zehirlenmelere neden olur. Soba alımında, sobaların TSE standartlarına uygunluğuna dikkat edilmelidir.

2.  Kömürün standartlara uygunluğu ve izin belgesi olmayan satıcılardan alınmaması önem taşımaktadır.

3.  Soba aşırı doldurulmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar.

4.   Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler. Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kağıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır.

5.   Sönmekte olan sobaya kömür koyulmaması gerekir. Kömür iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Soba kömürle beslenirken, yeni atılan kömürün üzerine kor halindeki kömürden bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar.

6.  Yatmadan önce sobaya kesinlikle kömür, odun koyulmamalıdır.

7.  Özellikle alçak basınçlı-lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır. Bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalıdır.

8.   Kullanılan sobanın kapasitesi kullanılacak mekâna uygun olmalıdır

ŞOFBEN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

1.    Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır.

2.    Cihaz alırken, kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmelidir.

3.    Şofbenin monte edileceği mekân yeterli büyüklükte olmalıdır. Şofben banyo yerine balkon veya başka bir mekâna monte edilmelidir. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır.

4.    Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde oksijen oranının düşmesi sonucunda karbon monoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır.

5.    Şofben bacası mümkünse müstakil baca olmalıdır. Eğer şönt baca kullanılacaksa, dairenize ait baca ana bacaya üst kattaki baca seviyesinden bağlanılmalı ve baca mutlaka standartlara uygun olmalıdır.

6.    Tek kolonlu bacaya kesinlikle birden fazla bağlantı yapılmamalıdır.

7.    Şofbenin baca bağlantısı eğimli olmalıdır. Baca ile duvar arasında tam bir sızdırmazlık olmalıdır. Şofben borusu yatay mesafesi 2,5 m‘den uzun olmamalıdır ve baca bağlantısı zemine göre % 3 eğimle yapılmalıdır.

8. Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik düğmeleri açılıp kapatılmamalı, kibrit-çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalıdır.

9.   Eğer şofben banyoya takılmış ise banyo kapısına havalandırma menfezleri yapılmalıdır.

                Kışın sık sık haberlere de konu olan ve çoğunlukla ölümle sonuçlanan bu tür kazalar ve olumsuzlukların önüne alınabilecek küçük tedbirlerle geçmek mümkündür. Özellikle kış aylarında, yukarda bahsedilen cihazların çalıştırıldıkları ortamların kapalı olması sebebiyle, dikkatsiz ve tedbirsiz kullanımlardan bu tür kazalar meydana gelmektedir. Genel olarak kullanılan cihazların ve bağlandıkları bacaların bakımları mutlaka yapılmalıdır.

                Çevremizde yoğun olarak kullanılan kombi cihazlarının da özellikle her yıl bakımlarının yapılması, bacalarının kontrolü yapılmalıdır. Kombi cihazının monte edildiği mekanın uygunluğu, cihazın monte edildiği mekanda konulması zorunlu olan havalandırma menfezlerinin önlerinin kapatılmamış olması gerekmektedir.

                Kendi sağlığınız, ailenizin sağlığı için, kullanılan cihazlardan daha iyi faydalanmak için bahsedilen tedbirlerin alınması hususunun önemini kamuoyu ile paylaşmak istedik. Her türlü bilgi için Temsilciliğimize başvurulabilir. Saygılarımızla.

Makina Mühendisleri Odası

Gebze İlçe Temsilciliği

Yürütme Kurulu Başkanı

REFİK ÖZDÖL