BÖBREK TAŞI düşürmek bir insanın hayatta yaşayabileceği en şiddetli ağrıya sebep olabilir. Gerçekten de taş düşüren pek çok kadın, bu ağrının doğum sancısından daha şiddetli olduğunu ifade etmektedir. Çok eski zamanlardan beri insanlarda sıkıntıya yol açtığı belgelenen böbrek taşı hastalığı günümüzde de oldukça sık görülmektedir.

Bu sıkıntılara girmeden taş düşürmenin bir yoluda ESWL vucüt dışından ses dalgaları ile böbrek ve idrar yolları taşlarını kırma yöntemidir. Bu tüm dünyada yaygın olarak kullanılan ve birçok böbrek taşlarında ameliyattan önce tercih edilen bir uygulamadır. Gebze’de bu hizmeti ilk kez Boğaziçi hastanesi sağlıyor

Üriner sistemi böbrekler, üreterler, mesane (idrar kesesi) ve üretra oluşturur. Böbrek şekil olarak fasulyeye benzeyen bir organdır ve her iki yanda, kaburgaların altında sırta doğru yerleşmiş 12 cm büyüklüğünde ve 150 gr ağırlığındadır. Böbrekler kandaki atık maddeleri ve fazla suyu süzerek idrarı oluştururlar. Ayrıca vücudun tuz ve su dengesinden sorumludurlar. Üreter olarak adlandırılan ince idrar kanalları böbreklerin ürettiği idrarı oval şekilde bir rezervuar olan mesaneye taşırlar. İdrar geldikçe mesanenin elastik duvarı bir balon gibi uzayıp genişleyerek gelen idrarı depolar. Mesanede depolanmış idrar üretra yoluyla vücuttan dışarıya boşaltıldıktan sonra mesane duvarı büzülüp küçülerek yeniden idrar depolamaya hazır hale gelir. 

Böbrek Taşı nasıl oluşur?

   Böbrek taşları idrardaki kristallerin üstüste birikmesi nedeniyle oluşur. Ülkemizdeki en yaygın sağlık problemlerinin başında gelmektedir. Kesin olarak nedeni bilinmemekle beraber sıklıkla sebep beslenme alışkanlıkları, az sıvı alımı, genetik faktörler, bazı ilaçlar ve hastalıklar olarak sıralanabilir.  Dünya üzerinde bazı bölge ve ülkeler taş hastalığı açısından diğerlerine göre daha şanssızdır. Türkiye taş hastalığı açısından riskli bir coğrafyadadır ve Türk toplumunda taş hastalığına genetik yatkınlık ciddi boyuttadır. Özellikle Akdeniz, Ege, Marmara ve İç Anadolu ülkemizde taş hastalığının en sık görüldüğü bölgelerdir. Bunun en önemli sebebi çevresel faktörler ve genetiktir. Türk toplumunun en az %10’u hayatlarının bir döneminde böbrek taşı problemi yaşamaktadır. Taş hastalığı daha sık olarak 20–40 yaş arası insanlarda görülür. Ancak bebeklik dönemi dahil tüm yaşlarda karşımıza çıkabilir. Erkekler, kadınlara oranla biraz daha şanssızdırlar ve böbrek taşı erkeklerde kadınlara oranla 2–3 kat daha sık görülür.

    Böbrek Taşının Belirtileri nelerdir?  Aşağıdaki belirtilerin bir veya birden çoğu devamlı ya da aralıklı olarak böbrek ya da idrar kanallarındaki taşlara bağlı görülebilir: Ağrı-çoğunlukla ani, kıvrandırıcı ve acil servise gitmeyi gerektirebilir. Bulantı, kusma-özellikle ağrılı dönemde. Sık idrara çıkma ve idrarın yanması. İdrarda kanama. İdrar çıkışının durması.

    Böbrek taşının tanısı nasıl konur? Günümüzde böbrek ve idrar kanallarındaki taşların tanısı oldukça etkin bir şekilde konabilmektedir. Hastaların çoğunda idrar testi, röntgen ve/veya ultrasonografi yardımı ile taş saptanabilmektedir.

    Böbrekteki taşlar ne olacak? Bir böbrek taşının kendiliğinden düşüp düşemeyeceğini belirleyen en önemli kriter taşın boyutudur. Taş ne kadar küçükse kendiliğinden düşme şansı o kadar yüksektir. İdrar kanallarından geçebilecek boyutu aşmış bir taşın kendiliğinden düşme şansı yoktur. 4 mm ve altı boyuttaki taşların %90’ı kendiliğinden düşebilirler. 6 mm’den büyük taşların kendiliğinden düşme şansları azdır ve çoğunlukla bir girişime gerek duyulacaktır. Günümüzde girişim gerektiren taşların tedavisinde en sık kullanılan ve hastayı cerrahiye gitmekten kurtaran taş kırma yöntemi taş hastalığının tedavisinde çığır açmıştır.
 Bu girişimle de amaç üriner sistemi tehdit eden taştan kurtulmayı sağlamak ve hastanın en kısa zamanda günlük hayata dönmesini sağlamaktır. Önceleri, taş için açık cerrahi yapılırken artık günümüzde minimal invaziv girişimler diye adlandırılan yeni yaklaşım mevcuttur. Bu girişimlerde amaç, en kısa zamanda hastalığın ortadan kaldırılması ve hastanın en erken dönemde günlük hayatına dönmesini sağlamaktır. Minimal invaziv girişimlerde hasta erken dönemde  normal yaşamına döner.

   Taş Kırma-ESWL  (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy: Vücut dışından şok dalgalarıyla taş kırma) günümüzde böbrek taşlarının tedavisinde en sık ve güvenle kullanılan tedavi yöntemidir. Bu yöntem vücut dışından gönderilen şok dalgalarının taşa çarparak onu kırması esasına dayanan ve açık cerrahinin aksine çevre dokulara zarar vermeden çalışır. Burada taşlar kum taneleri gibi parçalanırlar ve idrarla kolaylıkla atılabilecek hal alırlar. ESWL böbrek taşlarının cerrahiye gerek kalmadan ortadan kaldırılmasına olanak sağlayan, cerrahiye göre daha konforlu, daha risksiz ve daha ucuz bir tedavi yöntemidir. Nekahet dönemi cerrahiyle kıyaslanmayacak derecede kısadır.

   Taş nasıl kırılıyor? ESWL (taş kırma) cihazları yüksek basınçlı şok dalgaları üretirler. Bu şok dalgaları hastanın cildine iletildikten sonra hastanın yumuşak dokularından zarar vermeden geçerler. Böbreği de geçen şok dalgaları bir x-ray ya da ultrason yardımı ile odaklandırıldıkları yani hedeflendirildikleri böbrek taşına çarparlar. Taş sınırında enerji açığa çıkar ve bu taşı genleştirir ve bu da taşın kenarlarında küçük çatlamalara sebep olur. Aynı etki şok dalgası taştan çıkarken de oluşur. Etkili şoklarda çatlaklar açılıp kapanarak, büyük çatlaklar içinde küçük çatlaklar oluşur. Tekrarlanan şok dalgalarının sonucunda taş böbreklerden çıkıp, üreterlerden kolaylıkla geçebilecek ve idrarla rahatlıkla atılabilecek boyutta küçük parçalar haline ufalanmış olur.

   ESWL işlemi nasıl uygulanır? Hasta ESWL cihazının yatak benzeri masasına yatar ve yatış şekli bu masanın ortasında yaralan su yastığının taşın bulunduğu bölgeye denk gelecek şekilde ayarlanır. Şok dalgaları bu su yastığının içerisinden hastanın vücuduna gönderilecektir. Hasta ESWL masasına yerleştirildikten sonra bir x-ray cihazı ya da ultrasonografi yardımı ile taş belirlenir ve şok dalgalarının taşa tam isabet edeceği şekilde odaklama yapılır. İşlem başlatıldığında cihaz otomatik olarak taşı hedefleyecek ve şok dalgaları sürekli olarak taşa isabet edecektir. Bu işlem taşın tamamen kırıldığı görüldüğünde veya işlemi gerçekleştiren doktorun belirlediği maksimum şok sayısında ulaştığında sonlandırılacaktır. İşlem genellikle 45 dakika ile 1 saat arasında sürmektedir.

   ESWL işlemi ağrılımıdır? ESWL tedavisi hastaneye yatmaksızın gerçekleştirilir. Anesteziye çocuk hastalar dışında nadiren gerek duyulmaktadır. İşlem sırasında hastanın hissettiği şok dalgalarının ciltten geçerken yarattığı hafif batmalardan ibarettir. Yeni kuşak ESWL cihazlarında işlem oldukça ağrısız ve konforludur. İşlem sırasında ağrı hissedilmesi durumunda bir ağrı kesici uygulamasının ardından işleme devam edilebilmektedir. Tedavi sonrasında tedavi bölgesinde hassasiyet ve morarma görülmesi normaldir. Ağrı için birkaç gün ağrı kesiciler kullanılabilir.

    ESWL her hastaya uygun mudur? ESWL tedavi gerektiren taşların %70’i için uygun bir tedavi seçeneğidir. ESWL gebeler ve kanama bozukluğu olanlarda kesinlikle uygulanmaz. İdrar yolu enfeksiyonu olanlarda önce enfeksiyon tedavi edilmeli sonra ESWL uygulanmalıdır. Taşa yakın bölgedeki aort anevrizması varsa önce bu tedavi edilmelidir. Kalp pili olanlarda ESWL uygulanırken dikkatli olunmalıdır. Aşırı şişman ve vücudunda ciddi şekil bozukluğu olan kimseler taş odaklaması yapılamayacağından ESWL için uygun adaylar değildir.

    ESWL’nin avantajları nelerdir?  Etkili ve güvenlidir.  Cerrahiye gerek bırakmadan tedavi sağlar.  Hastanede yatmayı gerektirmez.  Vücutta yara oluşturmadan tedavi eder.  İyileşme süresi çok kısadır.  Etkinliği milyonlarca insan üzerinde gösterilmiştir.

   ESWL ne kadar başarılı bir yöntemdir? Bu yöntemde başarı taşın 3 mm den küçük parçacıklar haline getirilmesi ve böbrekten temizlenmesidir. Başarı taşın cinsine, sertliğine, büyüklüğüne ve idrar yolunda yerleştiği yere göre değişir. ESWL bütün taşlarda başarı sağlayamaz. Tek bir seansta kırılabilen taşlar olabileceği gibi tekrarlayıcı seanslara da ihtiyaç duyulabilir. Ortalama bir başarı oranı vermek gerekirse ESWL ile böbrek taşlarının %80’i ESWL sonrasında böbrekten temizlenirler. Başarıda en önemli faktörler: taşın özellikleri, kullanılan cihaz ve işlemi gerçekleştiren ekibin deneyimi şeklinde sıralanabilir.

   ESWL böbreğe zarar verir mi? ESWL tedavisinin uzun dönemde böbrekte bıraktığı hasar çok azdır veya yoktur.  Ciddi böbrek kanamaları nadirdir ve özellikle kanama bozukluğu olan kimselerde görülebilir. ESWL sonrasında görülebilecek önemli sorunlardan birisi büyükçe taş parçalarının idrar kanalından geçemeyerek kanalı tıkaması ve idrar akışını durdurmasıdır. Bu durum oldukça ağrılı seyredebilir. Bu durumda kanalı tıkayan taş parçalarına ek ESWL uygulaması yapılabilir ya da endoskopik yöntem ile idrar kanalı taştan arındırılır.

   ESWL sonrasında yapılması gerekenler nelerdir? İşlem sonrasında hastanın günlük yaşantısından geri kalmasının gereği yoktur. Ortaya çıkan taş kırıntılarının dökülmesi için kişinin hareket etmesinin ayrıca önemi vardır. İşlem sonrasında hastanın yapması gereken en önemli şey bol su içmektir. Bol idrar üretimi taş parçacıklarının böbrekten kolay atılmasını sağlarken idrar yolu enfeksiyonu gelişme riskini de ortadan kaldırır. Doktorun belirleyeceği süre sonrasında taşın durumu kontrol edilir ve gerekirse ek seanslara devam edilir.ESWL sonrası Merkezimizde sizlere bir takım önerilerde bulunulmaktadır.
•ESWL sonrası kum dökme döneminde günde enaz 2 litre su içiniz.
•ESWL seansları sonrası idrarınız bir iki gün kanlı gelebilir. Bu son derece normaldir. Bol su içildiği zaman idrarınızın rengi hızla açılır.
•ESWL sonrasi hareketli olunuz. Yapılacak spor ve yürüyüş ile kum dökme hızınız son derece artar. ESWL sonrası gaz yapıcı gıdalardan uzak durunuz. Kum dökme işlemi sindirim sisteminizi rahatsız edebilir.
•ESWL sonrası idrar yollarınızda ağri olabilir. Bunun için Merkezimizden ayrılmadan önce size gerekli reçeteniz verilecektir. Bu ilaçları uygularsanız probleminiz olmayacaktır.
•ESWL sonrası ateşiniz çıkarsa ihmal etmeden Doktorlarımız ile acilen irtibata geçiniz. Gerekli önlemler hemen alınacaktır.
•ESWL sonrası randevularınızı lütfen aksatmayınız. Etkili bir tedavi için seanslarınızın kesintisiz yapılması gerekmektedir.