Amerika Arkeoloji Enstitüsünün yayımladığı Arkeoloji Dergisinin 2014 yılında, dünya çapındaki en önemli 10 keşiften biri olarak seçtiği İznik Gölü'ndeki bazilikada yapılan arkeolojik çalışmalar, su altından ve havadan görüntülendi.

Sürdürülen çalışmalarda elde edilen verilere göre araştırma yapılan bölgede, "Apollon Tapınağı", "Neophytos Martyriumu ile "Neophytos Bazilika Kilisesi" yapılarının bir arada yer aldığı belirlenirken "Birinci İznik Konsili"nin gerçekleştirildiği salonun da burada olup olmadığı araştırılıyor.

Kazının bilimsel danışmanı Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, su altında 2. yüzyıldan kalma bir yapı kompleksinin olduğunu anlattı.

4. yüzyılın sonlarında inşa edilen bazilikanın yapı kompleksinin en önemli parçası olduğunu belirten Şahin, "Mimarisi ve temel kalıntılarıyla bize ulaşan yapı, ilk olarak 390 yılında yapılmış ve günümüze kadar ulaşmış. Ancak altında, yani öncesinde başka yapıların, evrelerin olduğunu görüyoruz." ifadesini kullandı.

- "Birinci Konsil burada yapılmış olabilir"

Şahin, bazilikadaki dini yapının kime ait olduğunu tespit etmek için araştırmaların sürdüğünü vurgulayarak şunları kaydetti:

"15 yaşında öldürülen Aziz Neophytos adına 4. yüzyılda inşa edilen kilise, kazı yaptığımız yapı olmalı. İznik, Hristiyanlar için çok önemli bir merkez. Bunun en önemli sebebi 'Birinci Konsil' ve 'Yedinci Konsil'in burada toplanmış olması. Birinci Konsil'in nerede toplandığı bilinmiyor. Bir senato sarayından bahsediliyor ama bilindiği kadarıyla hiçbir imparator burada yaşamamış. Dolayısıyla İznik'te saray yapısı olması ihtimali çok zor. Vatikan Sistine Şapeli'nin duvarlarındaki çizimlerde, Birinci Konsil resmedilmiş. Bu resimde toplantı yapılan yer, sur dışında, göl kıyısında. Su altındaki bazilikanın konumu göz önünde bulundurulduğunda Birinci Konsil, burada bir salonda yapılmış olabilir. Buna cevap bulmaya çalışıyoruz. Birinci Konsil'in toplandığı yapıyı bulabilirsek İznik'e turizm açısından çok önemli bir fırsat sunmuş olacağız."

Bazilikada üç evreli bir düzenin söz konusu olabileceğine dikkati çeken Şahin, "En altta Apollon Tapınağı, onun yanında Neophytos Martyriumu ve son evrede Neophytos Bazilika Kilisesi. Doğu Roma İmparatoru Theodosius'un 394 yılındaki fermanıyla Hristiyanlık resmi din olurken, Pagan dininin bütün yapılarının kullanımı yasaklanıyor. Göl altında bulduğumuz kalıntılar, yapının 390'dan sonra yapıldığını gösteriyor." diye konuştu.

- Birkaç noktada benzer yapı kalıntılarına rastlandı

Türkiye'nin en önemli su altı kazısının İznik Gölü'nde gerçekleştirildiğinin altını çizen Şahin, "Kazılarda yüksek lisans ve doktora öğrencileriyle çalışmak istiyorum. Bunun sebebi, ileride iç sularımızda araştırma yapabilecek uzmanlar yetiştirmek ve iç sularla ilgili bir su altı araştırmaları merkezi kurmak. Böylece su altı arkeolojisini Türkiye'nin gölleri ve nehirlerini de kapsayacak şekilde yaygınlaştırmaya katkı sağlamak mümkün." dedi.

Şahin sözlerini şöyle tamamladı:

"Burada kazıya başlayınca birtakım ihbarlar gelmeye başladı. Bunları değerlendirerek birkaç noktada benzer şekilde yapı kalıntıları olduğunu gördük. Kazı olmadığı için şu anda tam olarak ne olduğunu bilemiyoruz. Bu tür alanların da zarar görmemesi için Bursa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna gerekli başvuruyu İznik Müze Müdürlüğü ile yaparak bu alanları koruma altına aldırdık."