DİSK-AR, TÜİK’in açıkladığı Temmuz 2016 dönem sonuçlarını değerlendirdi. DİSK-AR, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 18,9’a ulaştığını geniş tanımlı işsiz sayısının ise 6 milyon 342 bine yükseldiğini açıkladı.

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR), Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Temmuz 2016 dönemine ilişkin işsizlik verilerini değerlendirdi.

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR) Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK’in 17 Ekim 2016 günü açıkladığı Temmuz 2016 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarını değerlendirdi:

• İşsizlikte tırmanış sürüyor. TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı (standart) işsizlik oranı bir önceki yılın Temmuz ayına göre 0,9 puan artarak yüzde 10,7’ye yükseldi.
• Dar tanımlı toplam işsiz sayısı bir önceki yılın Temmuz ayına göre 354 bin kişi artarak 3 milyon 324 bine yükseldi. İşsiz sayısı 2014 yılının Temmuz ayına göre ise 457 bin arttı.
• Temmuz 2015’te 5 milyon 949 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı Temmuz 2016’da 6 milyon 342 oldu.  Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 18,9’a yükseldi. Geniş tanımlı işsiz sayısı 20 Avrupa ülkesinin nüfuslarından daha büyük.
• Temmuz 2016 döneminde genç (15-24 yaş arası) işsizliği 1,5 puan artarak yüzde 19,8’e yükseldi. Kadın işsizliği ise yüzde 14’e yükseldi. Temmuz 2016’da en yüksek işsizlik oranı yüzde 31,6 ile tarım dışı genç kadın işsizliğinde görüldü.
• Tarımsal istihdamda 291 bin, imalat sanayiinde 95 bin kişilik bir azalma yaşandı.

İşsizlikte tırmanış sürüyor

TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı (standart) işsizlik oranı bir önceki yılın Temmuz ayına göre 0,9 puanlık artış göstererek yüzde 10,7’ye yükseldi. Toplam işsiz sayısı bir önceki yılın Temmuz ayına göre 354 bin kişi artarak 3 milyon 324 bin olarak gerçekleşti. 2014 Temmuz ayında 9,8 olan işsizlik oranı, iki yıl sonra Temmuz 2016’da 10,7’ye yükseldi. İşsiz sayısındaki iki yıllık artış ise 457 bin olarak gerçekleşti.

Bilindiği gibi TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı (standart) genel işsizlik oranı işgücü piyasalarındaki durumu bütün boyutlarıyla ortaya koyamıyor. Dar tanımlı/standart işsizlik hesaplarının taşıdığı kısıtlar ve sorunlar nedeniyle, işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılması için alternatif işsizlik verilerine ve diğer işsizlik türlerine bakmak gerekiyor (Grafik 1).

Grafik 1
TÜİK tarafından kullanılan standart işsizlik tanımı referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki kişiler işsiz kabul edilmektedir. Bu hesaplama yöntemi işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılmasını zorlaştırmaktadır.
Geniş tanımlı işsizlik hesaplaması klasik dar tanım kapsamında yer alan işsizler yanında, iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanları kapsayan alternatif işsizlik tanımıdır. Çalışma ekonomisi literatüründe kullanımı giderek artan bir hesaplama yöntemidir.

Temmuz 2016 döneminde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 18,9 olarak gerçekleşti.  Temmuz 2015’te 5 milyon 949 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı, Temmuz  2016’da 6 milyon 342 bine yükseldi.

Temmuz 2016 döneminde tarım dışı işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 1,1 puan artarak yüzde 13,1 olarak gerçekleşti. Tarım dışı kadın işsizliği ise 1,5 puanlık bir artışla yüzde 19’a yükseldi.  Tarım dışı genç işsizliği ise 1,9 puanlık bir artışla yüzde 23,8’e yükseldi (Tablo 1).

Temmuz 2016 döneminde genç (15-24 yaş arası) işsizliği 1,5 puan artarak yüzde 19,8’e yükseldi. Tarım dışı genç kadın işsizliği ise 1 puan artarak 31,6’ya yükseldi. Böylece Temmuz 2016’nın en yüksek işsizlik oranı tarım dışı genç kadın işsizliğinde görüldü. Tablo 1’deki verilerde de görüldüğü üzere çeşitli kategorilerdeki kadın işsizliği diğer işsizlik türlerine oldukça yüksek seyretmektedir.

TÜİK Temmuz 2016 Hanehalkı İşgücü araştırmasında ne eğitim ve ne istihdamda olan gençlerin oranına da yer verdi. 15-24 yaş arası ne eğitim ne de istihdamda yer alan gençlerin oranı yüzde 26,3 olarak gerçekleşti. NEET (Not in Education, Employment, or Training) olarak da bilinen bu oran istihdam, eğitim ve mesleki eğitim dışı gençlerin durumunu yansıtıyor. Aşağıda Grafik 2’de ayrıca seçilmiş Avrupa ülkeleri arasında NEET oranları karşılaştırmalı olarak yer almaktadır.

Toplam işsiz sayısı 3 milyon 324 bin olurken, bu işsizlerin 1 milyon 957 bini erkeklerden, 1 milyon 367 bini ise kadınlardan oluştu. Son iki yılda toplam işsiz sayısı 457 bin artarken kadın işsiz sayısı 179 bin arttı. Genç işsiz sayısı ise 1 milyon 70 bine yükseldi (Tablo 2).

Türkiye’nin İşsiz Sayısı 20 Avrupa Ülkesinden Fazla

Temmuz 2016 verilerine göre genişletilmiş işsiz sayısı 6 milyon 342 bin oldu. Bu sayı beş Avrupa ülkesinin (Malta, Lüksemburg, Kosova, Estonya ve Slovenya) toplam nüfusuna eşit. Ayrıca Türkiye’nin genişletilmiş işsiz sayısı, aralarında Danimarka (5,7 milyon), Finlandiya (5,5 milyon), Norveç (5,2 milyon), ve Slovakya’nın da (5.4 milyon) olduğu 20 Avrupa ülkesinin nüfusundan fazla.

İşsizlik ve istihdam açısından vahim bir başka tablo ise ne istihdam ne de eğitimde (NEET) yer almayan genç nüfusun büyüklüğüdür. 2015 OECD verilerine göre Türkiye 15-29 yaş grubunda yüzde 28,8 ile OECD ülkeleri arasında en yüksek en yüksek NEET oranına sahiptir. OECD ülkeleri NEET ortalaması 14,5 iken, İzlanda 6,2, İsviçre 8,3 ile en düşük NEET oranına sahip ülkelerdir.

İstihdamın görünümü: imalat sanayi ve tarımda büyük azalma

Temmuz 2016’da toplam istihdam bir önceki dönemin aynı ayına göre 294 bin artarak 27 milyon 636 bine ulaştı. İstihdamda en çarpıcı değişim tarımda yaşandı. Son bir yılda tarımda 291 bin, imalat sanayinde ise 95 bin kişilik azalma gerçekleşti. Tarım ve imalat sanayiinde istihdam düşerken hizmet sektörlerinde ise artmaya devam ediyor. Ancak yaz dönemi olmasına karşın turizm sektöründe artış 6 bin ile sınırlı kaldı. Bu durum turizmde yaşanan durgunluğun göstergesi olarak görülebilir. Eğitim sektöründe 213 bin kişilik artış yaşanırken, insan sağlığı ve sosyal hizmetlerde 84 bin, mesleki, teknik ve bilimsel faaliyetlerde ise 131 bin kişilik istihdam artışı yaşandı.

Değerlendirme ve öneriler

TÜİK’in Temmuz 2016 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçları işsizlikte artış eğilimin devam ettiğini gösteriyor. İşsizlik iki haneli rakamlara demir atarken bütün işsizlik türlerinde tırmanış yaşanıyor. Genişletilmiş işsiz sayısı 6,3 milyon gibi oldukça yüksek bir sayıya ulaşmış durumda.

Tarım ve imalat sanayiinde ciddi istihdam kaybı yaşanırken istihdam artışı kamu ve hizmet sektöründe ve bu sektörün belli alt sektörlerinde yaşanmaktadır.

İşsizliğin azaltılması ve istihdamda kalıcı ve güvenceli artış sağlanması için önerilerimiz:

• “Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.
• Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
• İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.
• Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilere kadro verilmelidir. Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalıdır.
• Uluslararası Çalışma Örgütü ILO’nun “insana yaraşır iş” yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
• Kiralık işçilik yasası (6715) Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmelidir.
• Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
• Toplum yararına çalışma programları kapsamında çalıştırılanlar daimi işçi statüsüne geçirilmelidir.
• İş başında eğitim adı altında çırak ve stajyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.
• İşsizlik Sigortası Fonunun amaç dışı kullanımına son verilmelidir
• Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalıdır.